Најава Најава

ПРАВИЛА И УСЛОВИ ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ЕНЕР ОД СТРАНА НА РЕГИСТРИРАН КОРИСНИК

1. Општи одредби

Овие Правила и услови се однесуваат на користењето на Единствениот национален електронски регистар на прописи на Република Македонија (во понатамошниот текст: ЕНЕР) од страна на веќе регистриран корисник или лице кое сака да се регистрира.

ЕНЕР е достапен на веб локацијата: https://ener.gov.mk/ и содржи прописи во Република Македонија и предлог прописина министерствата во фаза на подготовка, Извештаи за проценка на влијанието на регулативата и консолидирани текстови на закони), документи (политики, стратегии, акциски планови, стратешки планови, програми, планови, извештаи, методологии, насоки, оперативни планови, декларации, повелби, протоколи, стандарди и друго), можност за електронско поднесување на иницијативи (за прописи или општи) и форум-тематски дебати.

ЕНЕР претставува алатка наменета за електронско информирање и електронска консултација на понудените содржини со граѓаните на Република Северна Македонија, невладиниот сектор, деловните субјекти, синдикатите, стопанските комори, здруженијата и фондации, односно сите физички и правни лица кои можат да бидат директно или индиректно засегнати од спроведувањето на законите и другите прописи или кои ги застапуваат интересите на одредени групи во општеството.

Вашата регистрација и/или понатамошното користење на функционалностите на ЕНЕР претставува Ваше согласување со овие Правила и услови. Доколку не ги следите и не постапувате согласно овие Правила и услови, Министерството за информатичко општество и администрација (во понатамошниот текст: МИОА) може да го де-активира Вашиот кориснички профил и со тоа да ви биде оневозможено понатамошно користење на функционалностите на ЕНЕР.

2. Регистрација и управување со кориснички профил

Со ЕНЕР управува МИОА. МИОА ја активира регистрацијата на администраторите од институции, кои пак ја активираат регистрацијата на владините уредници. Регистрацијата на јавните корисници не подлежи на активирање.

За Вие лично да ги користите функционалностите на ЕНЕР потребно е да се регистрирате преку пополнување на веб формата за регистрација. Вашето корисничко име во ЕНЕР е валидна адреса за е-пошта која Вие ја избирате и внесувате при регистрација. Корисничкото име не може да го менувате и по него се следат записите за преземени дејствија во системот од Ваша страна. Исто така, Вие, по сопствен избор, ја креирате и Вашата лозинка. Доколку сакате, можете да ја менувате прв пат внесената лозинка, како и секоја подоцна креирана лозинка.

Доколку сте ја заборавиле Вашата лозинка, тогаш преку линкот „Нова лозинка“, кој се наоѓа подполињата за најава на регистриран корисник во ЕНЕР, ја активирате процедурата за креирање нова лозинка..

Вашиот кориснички профил ќе биде де-активиран од страна на:

  • - МИОА, доколку повеќе не ја извршувате улогата на администратор во институција,
  • - администратор во институција, доколку повеќе не ја извршувате улогата на владин уредник, и
  • - МИОА, доколку како корисник не ги следите и не постапувате согласно овие Правила и услови.

Де-активацијата значи дека повеќе не можете да ги користите функционалностите на ЕНЕР, но Вашиот кориснички профил нема да биде избришан од базата на податоци.

3. Внесување, ажурирање и заштита на личните податоци во ЕНЕР

Со внесување на податоци во соодветните полиња од веб образецот за регистрација, Вие ја потврдувате нивната точност и ажурност. Ако било кој податок внесен во веб образецот за регистрација се промени, може да го ажурирате преку користење на линкот „Кориснички профил“ кој му е достапен на секој најавен корисник.

МИОА има воспоставено и применува систем на технички и организациски мерки за обезбедување на тајност и заштита на обработката на лични податоци кои соодветно се применуваат и за личните податоци што се обработуваат преку ЕНЕР.

Со Вашето регистрирање и отворање кориснички профил на ЕНЕР и Вие преземате одговорност за зачувување на доверливоста на вашите лични податоци. Заради заштита од злоупотреби, личните податоци внесени во ЕНЕР не треба да ги откривате на трети лица и лично треба да пристапувате и да го користите корисничкиот профил на ЕНЕР и да оневозможите користење на Вашиот профил од страна на било кое друго лице.

Ако од која било причина сметате дека Вашиот кориснички профил не е повеќе безбеден (на пример, во случај на губење, крадење или неовластено откривање или користење на вашето корисничко име/лозинка и лични податоци), мора веднаш да го промените податокот преку користење на соодветниот механизам за промена или да го контактирате МИОА на следната адреса: ener@ener.gov.mk.

Доколку се соочите со било каков проблем при внесување или ажурирање на податоците, треба да го контактирате МИОА.

4. Дозволен начин на користење на ЕНЕР

Не може да овластите други лица да го користат Вашиот кориснички профил на ЕНЕР, а доколку го направите тоа одговорноста за преземените дејствија од страна на оние за кои сте им дозволиле да го користат Вашиот профил е целосно Ваша.

ЕНЕР смеете да го користите само за целите за кои е креиран и воспоставен.

Преку ЕНЕР не смеете да објавувате или обезбедувате пристап до содржини (текстови, графички елементи, фотографии, слики, видео или аудио материјали) со кои би се повределе нечии авторски права, интелектуална сопственост, деловни тајни или било кој друг вид лични или сопственички права на било која трета страна, а доколку тоа го направите мора да биде со претходна согласност на сопствениците на тие права. Преку ЕНЕР не смеете да објавувате или обезбедувате пристап до содржини со кои се нарушува нечија приватност. Преку ЕНЕР не смеете да објавувате или обезбедувате пристап до содржини со кои се нарушуваат основните слободи и права на граѓаните на Република Северна Македонија, односно да објавувате недолична, неморална и навредлива содржина.

Вие се согласувате дека нема да се обидувате да го нарушувате, напаѓате, модифицирате или преземете друго дејствие со кои може да предизвикате негативни последици по функционирањето на ЕНЕР или по користењето на ЕНЕР од страна на другите корисници.

5. Завршни одредби

Овие Правила и услови за користење на ЕНЕР може повремено да се менуваат. Информација за направените промени ќе се објавува во линкот „Новости“ на ЕНЕР. Вашиот континуиран пристап на веб локацијата на ЕНЕР ќе значи дека ги прифаќате сите измени на Правилата и условите за користење на ЕНЕР.


Со кликнување на копчето „Се согласувам“ потврдувате дека сте ги прочитале, разбрале и ги прифаќате Правилата и условите за користење на ЕНЕР.

10 НАЈНОВИ КОМЕНТАРИ

18.06.2025

Предлог на Закон за користење на енергија од обновливи извори


23.08.2025

Константин Димитров

Максималниот број на карактери што може да се внесат во ова поле е 8000. Се препорачува коментарите да се даваат во ова поле заради подобра следливост. Доколку сакате да дадете пообемни коментари тогаш прикачете документ во кој ќе бидат содржани истите.
Прикачен документ на коментарот 641_Предлози_за_Законот_за_ОИЕ1329752213.docx

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


23.08.2025

Бобан Бучевски

Почитувани,
во прилог се нашите првични општи коментари во врска со Предлог-законот и еден конкретен предлог:

1. Овој нацрт (предлог) закон е неприфатлив. Тој е премногу двосмислен, неефективен и практично отворено ги застапува интересите на рударските експлататори. Со него, во рацете на неколкумина се концентрира недозволива моќ, до ниво самите тие да прогласуваат што е стратешки интерес, да решаваат кои се "критични минерали", и притоа не за потребите на Македонија. Недозволиво е долгорочна судбина на цела држава да биде во раце на неколку лобисти. Особено опасен во таа смисла е Членот 5. Овој закон може (и стреми) од Македонија да направи опустошена рударска колонија.

2. Не постојат апсолутно никакви аргументи или економски параметри рударството да биде стратегиски интерес на Македонија.
Македонија е премногу мала територија за да може издржи рударски комплекси, кои недвосмислено ја уништуваат животната средина во голем радиус и го дестимулираат земјоделството, предизвикувајќи огромни економски загуби. Профитите од земјоделството (со придружни лесни индустрии) особено за нашата држава се неспоредливо поголеми од оние од рударството.

3. Потенцијалот на земјоделството во Македонија е немерлив. Светот се движи во насока во која производството на здрава храна ќе има доминантна улога во (гео)економијата, а земјите кои имаат компаративни геоклиматски предности ќе имаат можности за извонреден економски, а со тоа и општествен развој. Рудниците се смртен непријател на таков развој.

4. Граѓаните и на локални референдуми, и низ протести, и низ јавната сфера убедливо се изјаснија против рудниците на смртта. Медиумите низ годините исто така, освен неколку докажани платеници на компанија која сака да гради рудник. Четирите локални струмички самоуправи, без ниту еден глас за, натпартиски гласаа против рудник/Г1 загадувачка индустрија. Исто и Гевгелија и Валандово.

5. Приказните и фразите од типот паметни, зелени, модерни, одржливи рудници се само тоа - приказни. Тоа е лажлива пропаганда, која потекнува од големи рударски експлоататори, кои соочени со жестоки критики заради загадувањето, применија извртен и целосно измамнички наратив. На пример, фразата "паметно рударство", прва ја примени "Рио Тинто" пред десетина години. Наводно, супертехнологија, роботизација итн. Но, тоа се однесува само на придружните технички процеси, ХТЗ, внатрешната безбедноста и слично.

Багерот ќе копа, со човек или со робот, сеедно! Штом копа, се ослободува она што се нарекува "заспан ѕвер": коктел од отрови, кои смртоносно ги загадуваат почвата, водите и воздухот. Тоа е целата вистина, која ниедна пропаганда не може да ја измени.

6. Таканареченото "одржливо искористување" ("одржливи рудници") е апсолутен оксиморон. Освен геотермални води и подземни гасови, ништо друго, ниту металични, ниту неметалични минерали, не се обновува во почвата, па да биде наречено "одржливо". "Зелени" кои пропагираат такво нешто се или контролирани/потплатени, или недоветни, или комбинација од двете.

7. Следствено на сето ова, предлагаме Член 1 од Законот да гласи вака:

"Во Македонија е забранета изградба на рудници за металични минерални суровини. Забрането е рестартирање на старите рудници. Забраната е трајна.

Забраната може да се измени само со национален референдум, или во случај на војна. Притоа, се ископуваат количини на металични минерали само за домашни потреби, под контрола на државата."

Причините за забрана се повеќе од доволно образложени во текот на последниве 9 години, пред се од страна на активистите од Југоистокот. Преку нив, во општеството со години се манифестира практично национален консензус против рудниците на смртта и силен отпор против нив. За рудници се залагаат само минорно малцинство, лица платени од рударски компании и лобисти.

Во таа смисла, не гледаме причини воопшто да постои Министерство (и за) рударство. Тој оддел треба да се укине, а средствата за да се пренасочат кон министерствата за екологија и земјоделство.

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


23.08.2025

Бобан Бучевски

НЕ го прифаќаме овој предлог-закон за Рударство поради следните спорни точки:

1. Централизација на одлуките во Владата

Владата ќе ја има клучната улога да определува кои минерални суровини се „стратешки“ и „критични“ (член 5). Тоа значи дека без никаква јавна дебата или независна експертска проценка, една политичка гарнитура може да прогласи било која суровина за стратешки интерес и да ја отвори вратата за експлоатација!

2. Долг рок на концесии и нивно продолжување

Концесиите за експлоатација ќе можат да траат 30 години + уште 30 години продолжување (член 11). Практично, тоа значи дека едно приватно (домшано или странско) правно лице може да стопанисува со ресурси и територии од Македонија повеќе од пола век!

Ова е опасно бидејќи ја заклучува судбината на цели региони за генерации, без реална можност граѓаните подоцна да ја променат одлуката!

3. Експропријација на приватно земјиште

Член 10 дозволува доделување концесии и на приватно земјиште, при што инвеститорот може да поведе постапка за експропријација. Ова директно удира по правото на сопственост на граѓаните!

Дозволена експропријација на приватно земјиште значи дека и покрај тоа што си сопственик на земјиште, можеш да бидеш иселен од својот имот ако државата реши дека под тебе има руди и треба да се отвори рудник (во име на „стратешки интерес“).

Со ова, граѓаните се соочуваат со ризик не само да го загубат својот имот, туку и да живеат покрај рудници со токсична прашина, експлозии и токсични јаловишта.

4. Привилегии за државни и странски компании

Член 13 предвидува дека јавни претпријатија и компании со државно учество (сите државни/државно контролирани фирми) ќе можат да добијат концесија без јавен повик! Тоа отвора врата за политички влијанија и клиентелизам.

За државни/општински патишта, хидро-објекти и „европски коридори“, концесијата оди по барање, без класичен натпревар; а по склучување договор експлоатацијата почнува веднаш, без посебна дозвола за експлоатација (член 14 (9)).

Дополнително, странски компании со подружници регистрирани во Македонија имаат исто право како домашни фирми, што значи дека богатството на земјата може лесно да се изнесува надвор!

5. Исклучоци за опасни рударски технологии, јаловишта и „исцедок“
Член 8 (став 5) забранува концесии со лужење/флотација со цијаниди и сулфурна киселина во нови рудници со отворен коп, НО ја дозволува практиката за веќе постојните рудници (став 6). Ова создава „двојни стандарди“ и дозволува опасни технологии да продолжат да се применуваат!

Вака поставениот закон ги остава вратите отворени за ризик од пукање јаловишни брани; контаминација на подземни/површински води; тешки метали во нашата почва и вода; респираторни заболувања, дерматолошки проблеми и неповратна загуба на биодиверзитет!

6. Уништување на животната средина и рударство како трајна еколошка закана

Законот признава „загадување“ и дека рударството произведува огромни количини јаловина и токсичен отпад, но наместо превенција, нуди само управување со „ризик“ и ги остава вратите широко отворени за ризикот од кој се плашиме да се случи!

Рударските јаловишта и таложни езера се вистински еколошки бомби кои можат да пукнат и да предизвикаат трајно загадување на цели региони. Во светот има бројни трагедии каде вакви системи се урнале и уништиле цели реки и села неповратно!

Во суштина, народот губи двапати:

Прво, му се зема правото да одлучува за сопствените ресурси.

Второ, му се зема здравата средина и иднината: чиста вода, плодна почва, воздух без отрови.

Законот ја продава иднината на Македонија под параванот на „усогласување со европски регулативи“ и „стратешки интерес“, но реално претставува закон за колонизација на ресурсите во интерес на корпорации, а на штета на граѓаните!

Ни го одзема правото да решаваме за нашите ресурси и го претвора нашиот пејзаж во долгорочна рударска зона.

Затоа РУДНИЦИ НА СМРТТА НЕМА ДА ИМА!

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


21.08.2025

Сашка Блажевска

Почитувани,
во прилог се нашите првични општи коментари во врска со Предлог-законот и еден конкретен предлог:

1. Овој нацрт (предлог) закон е неприфатлив. Тој е премногу двосмислен, неефективен и практично отворено ги застапува интересите на рударските експлататори. Со него, во рацете на неколкумина се концентрира недозволива моќ, до ниво самите тие да прогласуваат што е стратешки интерес, да решаваат кои се "критични минерали", и притоа не за потребите на Македонија. Недозволиво е долгорочна судбина на цела држава да биде во раце на неколку лобисти. Особено опасен во таа смисла е Членот 5. Овој закон може (и стреми) од Македонија да направи опустошена рударска колонија.

2. Не постојат апсолутно никакви аргументи или економски параметри рударството да биде стратегиски интерес на Македонија.
Македонија е премногу мала територија за да може издржи рударски комплекси, кои недвосмислено ја уништуваат животната средина во голем радиус и го дестимулираат земјоделството, предизвикувајќи огромни економски загуби. Профитите од земјоделството (со придружни лесни индустрии) особено за нашата држава се неспоредливо поголеми од оние од рударството.

3. Потенцијалот на земјоделството во Македонија е немерлив. Светот се движи во насока во која производството на здрава храна ќе има доминантна улога во (гео)економијата, а земјите кои имаат компаративни геоклиматски предности ќе имаат можности за извонреден економски, а со тоа и општествен развој. Рудниците се смртен непријател на таков развој.

4. Граѓаните и на локални референдуми, и низ протести, и низ јавната сфера убедливо се изјаснија против рудниците на смртта. Медиумите низ годините исто така, освен неколку докажани платеници на компанија која сака да гради рудник. Четирите локални струмички самоуправи, без ниту еден глас за, натпартиски гласаа против рудник/Г1 загадувачка индустрија. Исто и Гевгелија и Валандово.

5. Приказните и фразите од типот паметни, зелени, модерни, одржливи рудници се само тоа - приказни. Тоа е лажлива пропаганда, која потекнува од големи рударски експлоататори, кои соочени со жестоки критики заради загадувањето, применија извртен и целосно измамнички наратив. На пример, фразата "паметно рударство", прва ја примени "Рио Тинто" пред десетина години. Наводно, супертехнологија, роботизација итн. Но, тоа се однесува само на придружните технички процеси, ХТЗ, внатрешната безбедноста и слично.

Багерот ќе копа, со човек или со робот, сеедно! Штом копа, се ослободува она што се нарекува "заспан ѕвер": коктел од отрови, кои смртоносно ги загадуваат почвата, водите и воздухот. Тоа е целата вистина, која ниедна пропаганда не може да ја измени.

6. Таканареченото "одржливо искористување" ("одржливи рудници") е апсолутен оксиморон. Освен геотермални води и подземни гасови, ништо друго, ниту металични, ниту неметалични минерали, не се обновува во почвата, па да биде наречено "одржливо". "Зелени" кои пропагираат такво нешто се или контролирани/потплатени, или недоветни, или комбинација од двете.

7. Следствено на сето ова, предлагаме Член 1 од Законот да гласи вака:

"Во Македонија е забранета изградба на рудници за металични минерални суровини. Забрането е рестартирање на старите рудници. Забраната е трајна.

Забраната може да се измени само со национален референдум, или во случај на војна. Притоа, се ископуваат количини на металични минерали само за домашни потреби, под контрола на државата."

Причините за забрана се повеќе од доволно образложени во текот на последниве 9 години, пред се од страна на активистите од Југоистокот. Преку нив, во општеството со години се манифестира практично национален консензус против рудниците на смртта и силен отпор против нив. За рудници се залагаат само минорно малцинство, лица платени од рударски компании и лобисти.

Во таа смисла, не гледаме причини воопшто да постои Министерство (и за) рударство. Тој оддел треба да се укине, а средствата за да се пренасочат кон министерствата за екологија и земјоделство.

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


21.08.2025

Иван Алексов

Почитувани,
во прилог се нашите првични општи коментари во врска со Предлог-законот и еден конкретен предлог:

1. Овој нацрт (предлог) закон е неприфатлив. Тој е премногу двосмислен, неефективен и практично отворено ги застапува интересите на рударските експлататори. Со него, во рацете на неколкумина се концентрира недозволива моќ, до ниво самите тие да прогласуваат што е стратешки интерес, да решаваат кои се "критични минерали", и притоа не за потребите на Македонија. Недозволиво е долгорочна судбина на цела држава да биде во раце на неколку лобисти. Особено опасен во таа смисла е Членот 5. Овој закон може (и стреми) од Македонија да направи опустошена рударска колонија.

2. Не постојат апсолутно никакви аргументи или економски параметри рударството да биде стратегиски интерес на Македонија.
Македонија е премногу мала територија за да може издржи рударски комплекси, кои недвосмислено ја уништуваат животната средина во голем радиус и го дестимулираат земјоделството, предизвикувајќи огромни економски загуби. Профитите од земјоделството (со придружни лесни индустрии) особено за нашата држава се неспоредливо поголеми од оние од рударството.

3. Потенцијалот на земјоделството во Македонија е немерлив. Светот се движи во насока во која производството на здрава храна ќе има доминантна улога во (гео)економијата, а земјите кои имаат компаративни геоклиматски предности ќе имаат можности за извонреден економски, а со тоа и општествен развој. Рудниците се смртен непријател на таков развој.

4. Граѓаните и на локални референдуми, и низ протести, и низ јавната сфера убедливо се изјаснија против рудниците на смртта. Медиумите низ годините исто така, освен неколку докажани платеници на компанија која сака да гради рудник. Четирите локални струмички самоуправи, без ниту еден глас за, натпартиски гласаа против рудник/Г1 загадувачка индустрија. Исто и Гевгелија и Валандово.

5. Приказните и фразите од типот паметни, зелени, модерни, одржливи рудници се само тоа - приказни. Тоа е лажлива пропаганда, која потекнува од големи рударски експлоататори, кои соочени со жестоки критики заради загадувањето, применија извртен и целосно измамнички наратив. На пример, фразата "паметно рударство", прва ја примени "Рио Тинто" пред десетина години. Наводно, супертехнологија, роботизација итн. Но, тоа се однесува само на придружните технички процеси, ХТЗ, внатрешната безбедноста и слично.

Багерот ќе копа, со човек или со робот, сеедно! Штом копа, се ослободува она што се нарекува "заспан ѕвер": коктел од отрови, кои смртоносно ги загадуваат почвата, водите и воздухот. Тоа е целата вистина, која ниедна пропаганда не може да ја измени.

6. Таканареченото "одржливо искористување" ("одржливи рудници") е апсолутен оксиморон. Освен геотермални води и подземни гасови, ништо друго, ниту металични, ниту неметалични минерали, не се обновува во почвата, па да биде наречено "одржливо". "Зелени" кои пропагираат такво нешто се или контролирани/потплатени, или недоветни, или комбинација од двете.

7. Следствено на сето ова, предлагаме Член 1 од Законот да гласи вака:

"Во Македонија е забранета изградба на рудници за металични минерални суровини. Забрането е рестартирање на старите рудници. Забраната е трајна.

Забраната може да се измени само со национален референдум, или во случај на војна. Притоа, се ископуваат количини на металични минерали само за домашни потреби, под контрола на државата."

Причините за забрана се повеќе од доволно образложени во текот на последниве 9 години, пред се од страна на активистите од Југоистокот. Преку нив, во општеството со години се манифестира практично национален консензус против рудниците на смртта и силен отпор против нив. За рудници се залагаат само минорно малцинство, лица платени од рударски компании и лобисти.

Во таа смисла, не гледаме причини воопшто да постои Министерство (и за) рударство. Тој оддел треба да се укине, а средствата за да се пренасочат кон министерствата за екологија и земјоделство.

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


21.08.2025

Македонско здружение на млади правници

Почитувани,
Во прилог ви ги доставуваме коментарите на Предлог Закон за рударство подготвени од Македонско здружение на млади правници.

Со почит,
МЗМП
Прикачен документ на коментарот 640_Коментари_на_Законот_за_рударство_-_МЗМП1324372922.pdf

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


20.08.2025

Дарко Арсовски Петровски

МАКЕДОНИЈА НЕ Е НЕЧИЈА ЛИЧНА СОПСТВЕНОСТ ЗА ДА СЕ РАСФРЛАТЕ СО НЕА!

Македонија сме ние, народот и ова парче плодна земја на кое живееме. Овие планини, полиња, шуми, реки, извори на сѐ она што ни го дава животот во неа. Поради тоа, Македонија не ја даваме! КОНЦЕСИИ ОД ПОЛА ВЕК ЗА РУДНИЦИ НЕМА ДА ИМА!
НЕ го прифаќаме овој предлог-закон за Рударство поради следните спорни точки:
1. Централизација на одлуките во Владата
Владата ќе ја има клучната улога да определува кои минерални суровини се „стратешки“ и „критични“ (член 5). Тоа значи дека без никаква јавна дебата или независна експертска проценка, една политичка гарнитура може да прогласи било која суровина за стратешки интерес и да ја отвори вратата за експлоатација!
2. Долг рок на концесии и нивно продолжување
Концесиите за експлоатација ќе можат да траат 30 години + уште 30 години продолжување (член 11). Практично, тоа значи дека едно приватно (домшано или странско) правно лице може да стопанисува со ресурси и територии од Македонија повеќе од пола век!
Ова е опасно бидејќи ја заклучува судбината на цели региони за генерации, без реална можност граѓаните подоцна да ја променат одлуката!
3. Експропријација на приватно земјиште
Член 10 дозволува доделување концесии и на приватно земјиште, при што инвеститорот може да поведе постапка за експропријација. Ова директно удира по правото на сопственост на граѓаните!
Дозволена експропријација на приватно земјиште значи дека и покрај тоа што си сопственик на земјиште, можеш да бидеш иселен од својот имот ако државата реши дека под тебе има руди и треба да се отвори рудник (во име на „стратешки интерес“).
Со ова, граѓаните се соочуваат со ризик не само да го загубат својот имот, туку и да живеат покрај рудници со токсична прашина, експлозии и токсични јаловишта.
4. Привилегии за државни и странски компании
Член 13 предвидува дека јавни претпријатија и компании со државно учество (сите државни/државно контролирани фирми) ќе можат да добијат концесија без јавен повик! Тоа отвора врата за политички влијанија и клиентелизам.
За државни/општински патишта, хидро-објекти и „европски коридори“, концесијата оди по барање, без класичен натпревар; а по склучување договор експлоатацијата почнува веднаш, без посебна дозвола за експлоатација (член 14 (9)).
Дополнително, странски компании со подружници регистрирани во Македонија имаат исто право како домашни фирми, што значи дека богатството на земјата може лесно да се изнесува надвор!
5. Исклучоци за опасни рударски технологии, јаловишта и „исцедок“
Член 8 (став 5) забранува концесии со лужење/флотација со цијаниди и сулфурна киселина во нови рудници со отворен коп, НО ја дозволува практиката за веќе постојните рудници (став 6). Ова создава „двојни стандарди“ и дозволува опасни технологии да продолжат да се применуваат!
Вака поставениот закон ги остава вратите отворени за ризик од пукање јаловишни брани; контаминација на подземни/површински води; тешки метали во нашата почва и вода; респираторни заболувања, дерматолошки проблеми и неповратна загуба на биодиверзитет!
6. Уништување на животната средина и рударство како трајна еколошка закана
☢️ Законот признава „загадување“ и дека рударството произведува огромни количини јаловина и токсичен отпад, но наместо превенција, нуди само управување со „ризик“ и ги остава вратите широко отворени за ризикот од кој се плашиме да се случи!
Рударските јаловишта и таложни езера се вистински еколошки бомби кои можат да пукнат и да предизвикаат трајно загадување на цели региони. Во светот има бројни трагедии каде вакви системи се урнале и уништиле цели реки и села неповратно!
🚨 Во суштина, народот губи двапати:
Прво, му се зема правото да одлучува за сопствените ресурси.
Второ, му се зема здравата средина и иднината: чиста вода, плодна почва, воздух без отрови.
Законот ја продава иднината на Македонија под параванот на „усогласување со европски регулативи“ и „стратешки интерес“, но реално претставува закон за колонизација на ресурсите во интерес на корпорации, а на штета на граѓаните!
Ни го одзема правото да решаваме за нашите ресурси и го претвора нашиот пејзаж во долгорочна рударска зона. Затоа РУДНИЦИ НА СМРТТА НЕМА ДА ИМА!

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


20.08.2025

Мануела Спиркоска

Почитувани,
во прилог се нашите првични општи коментари во врска со Предлог-законот и еден конкретен предлог:
1. Овој нацрт (предлог) закон е неприфатлив. Тој е премногу двосмислен, неефективен и практично отворено ги застапува интересите на рударските експлататори. Со него, во рацете на неколкумина се концентрира недозволива моќ, до ниво самите тие да прогласуваат што е стратешки интерес, да решаваат кои се "критични минерали", и притоа не за потребите на Македонија. Недозволиво е долгорочна судбина на цела држава да биде во раце на неколку лобисти. Особено опасен во таа смисла е Членот 5. Овој закон може (и стреми) од Македонија да направи опустошена рударска колонија.
2. Не постојат апсолутно никакви аргументи или економски параметри рударството да биде стратегиски интерес на Македонија.
Македонија е премногу мала територија за да може издржи рударски комплекси, кои недвосмислено ја уништуваат животната средина во голем радиус и го дестимулираат земјоделството, предизвикувајќи огромни економски загуби. Профитите од земјоделството (со придружни лесни индустрии) особено за нашата држава се неспоредливо поголеми од оние од рударството.
3. Потенцијалот на земјоделството во Македонија е немерлив. Светот се движи во насока во која производството на здрава храна ќе има доминантна улога во (гео)економијата, а земјите кои имаат компаративни геоклиматски предности ќе имаат можности за извонреден економски, а со тоа и општествен развој. Рудниците се смртен непријател на таков развој.
4. Граѓаните и на локални референдуми, и низ протести, и низ јавната сфера убедливо се изјаснија против рудниците на смртта. Медиумите низ годините исто така, освен неколку докажани платеници на компанија која сака да гради рудник. Четирите локални струмички самоуправи, без ниту еден глас за, натпартиски гласаа против рудник/Г1 загадувачка индустрија. Исто и Гевгелија и Валандово.
5. Приказните и фразите од типот паметни, зелени, модерни, одржливи рудници се само тоа - приказни. Тоа е лажлива пропаганда, која потекнува од големи рударски експлоататори, кои соочени со жестоки критики заради загадувањето, применија извртен и целосно измамнички наратив. На пример, фразата "паметно рударство", прва ја примени "Рио Тинто" пред десетина години. Наводно, супертехнологија, роботизација итн. Но, тоа се однесува само на придружните технички процеси, ХТЗ, внатрешната безбедноста и слично.
Багерот ќе копа, со човек или со робот, сеедно! Штом копа, се ослободува она што се нарекува "заспан ѕвер": коктел од отрови, кои смртоносно ги загадуваат почвата, водите и воздухот. Тоа е целата вистина, која ниедна пропаганда не може да ја измени.
6. Таканареченото "одржливо искористување" ("одржливи рудници") е апсолутен оксиморон. Освен геотермални води и подземни гасови, ништо друго, ниту металични, ниту неметалични минерали, не се обновува во почвата, па да биде наречено "одржливо". "Зелени" кои пропагираат такво нешто се или контролирани/потплатени, или недоветни, или комбинација од двете.
7. Следствено на сето ова, предлагаме Член 1 од Законот да гласи вака:
"Во Македонија е забранета изградба на рудници за металични минерални суровини. Забрането е рестартирање на старите рудници. Забраната е трајна.
Забраната може да се измени само со национален референдум, или во случај на војна. Притоа, се ископуваат количини на металични минерали само за домашни потреби, под контрола на државата."
Причините за забрана се повеќе од доволно образложени во текот на последниве 9 години, пред се од страна на активистите од Југоистокот. Преку нив, во општеството со години се манифестира практично национален консензус против рудниците на смртта и силен отпор против нив. За рудници се залагаат само минорно малцинство, лица платени од рударски компании и лобисти.
Во таа смисла, не гледаме причини воопшто да постои Министерство (и за) рударство. Тој оддел треба да се укине, а средствата за да се пренасочат кон министерствата за екологија и земјоделство.

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


20.08.2025

Александра Бошкова

НЕ го прифаќаме овој предлог-закон за Рударство поради следните спорни точки:
1. При доделување или проширување на концесиите, нема ниту еден член во законот со кој централната власт ќе се обврзе да побара мислење од локалната - било тоа да е градоначалник или совет на одредена општина. Ова значи дека државата или некој министер, законски ќе може да ти донесе рудник пред врата, во село, на планина, покрај река – а ти ќе немаш апсолутно никаков законски основ да се жалиш на таа одлука.

2. Народот нема право да знае. Законот предвидува дека никој не е должен јавно да објави дека се планира рудник, нема обврска за јавна расправа - нема време за реакција на заедницата. Се се решава тивко, зад затворени врати, како да е приватна фирма а не држава.

3. Сите одлуки ги носи владата – без контрола, без проверка. Целата моќ е кај министерот и владата. Ако тие решат дека рудникот е „стратешки“, можат да одобрат што сакаат и каде сакаат. Нема независна комисија, нема глас на народот, нема ни медиумска покриеност. Ова не е демократија – ова е феудализам во 21-ви век!

4. Иако во Член 1 стои дека целта на законот е „одржлива експлоатација“, законот не дефинира што точно значи тоа. Без јасни критериуми, оваа флоскула може да се користи за легализација на уништување во име на „развојот“.

Празни зборови = празна заштита. А празна заштита = слободен пат за нови еко-злостори.

5. Во законот се спомнуваат некакви „финансиски гаранции“ за санација по рударењето, ама не пишува колку треба да бидат, каде ќе се чуваат, кој ќе ги чува, и кој ќе ги контролира. Сè е оставено на волјата на некој иден министер – ако му текне, ако сака, ако не е под нечиј џеб. А сега замислете – фирмата копа, труе, пустоши....и потоа си оди. Останува кратер во земјата, езеро полно со тешки отрови и отров во воздухот, а ти, твојата фамилија и твоите соседи ќе ја платите сметката од вашиот буџет. И тоа под услов ако веќе не е доцна! Ова е чек-карта за бизниси без совест и карта во еден правец до нова еколошка катастрофа.

6. Европските правила се само на хартија – во пракса владее див запад. Во текстот на законот пишува дека се „усогласува со европски директиви“ – ама во реалност - нема мислење на заедницата, нема реална заштита на природата, нема контрола врз загадувањето, нема обврска за санација после уништување. Тоа е како да ти ветат нова куќа, а да ти остават дупка полна со отров. Не лажат дека е по европски стандарди, а прават по шеми од банана-држави.

☢️ Законот признава „загадување“ и дека рударството произведува огромни количини јаловина и токсичен отпад, но наместо превенција, нуди само управување со „ризик“ и ги остава вратите широко отворени за ризикот од кој се плашиме да се случи!
Рударските јаловишта и таложни езера се вистински еколошки бомби кои можат да пукнат и да предизвикаат трајно загадување на цели региони. Во светот има бројни трагедии каде вакви системи се урнале и уништиле цели реки и села неповратно!
🚨 Во суштина, народот губи двапати:
Прво, му се зема правото да одлучува за сопствените ресурси.
Второ, му се зема здравата средина и иднината: чиста вода, плодна почва, воздух без отрови.
Законот ја продава иднината на Македонија под параванот на „усогласување со европски регулативи“ и „стратешки интерес“, но реално претставува закон за колонизација на ресурсите во интерес на корпорации, а на штета на граѓаните!
Ни го одзема правото да решаваме за нашите ресурси и го претвора нашиот пејзаж во долгорочна рударска зона. Затоа РУДНИЦИ НА СМРТТА НЕМА ДА ИМА!

Повеќе
18.07.2025

Предлог на Закон за рударство (*)


20.08.2025

Ноеми Чаусидис

Максималниот број на карактери што може да се внесат во ова поле е 8000. Се препорачува коментарите да се даваат во ова поле заради подобра следливост. Доколку сакатеОвој предлог-закон за рударство е неприфатлив – двосмислен, неефективен и креиран во интерес на рударските компании. Тој отвора врата за злоупотреби, централизира моќ и ја става иднината на државата во рацете на малкумина лобисти.

Особено опасен е Член 5, кој ѝ дава на Владата ексклузивно право самостојно да прогласува „стратешки интереси“ и „критични минерали“ – без јавна дебата, транспарентност или независна експертиза. Таква концентрација на моќ е недозволива.

Законот предвидува и концесии до 60 години (30 + 30), што е апсурдно долг рок во земја со слаб систем за контрола и мониторинг. За тоа време еден инвеститор може да предизвика непоправлива штета врз природата, водите, земјиштето и здравјето на граѓаните.

Дополнително, тој овозможува странски компании да ги користат националните ресурси речиси без ограничувања. Тоа значи дека богатството на Македонија може да биде изнесено надвор од државата – практично за без пари – додека граѓаните остануваат со загадена животна средина и уништено земјоделско земјиште.

Повеќе